Drink koffie en help de planeet. Het staat er echt. We hebben op vakantie een nieuwe moka gekocht en pas thuis valt ons oog op de oceaan-blauwe tekst. Benieuwd naar ‘hoe dan’ bekijken we het promo filmpje op de site van de moka-makers. Het draait allemaal om eenmalig gebruik, of zoals ze het in het engels zo duidelijk kunnen zeggen: ‘disposables’ als onderdeel van een ‘throw-away lifestyle’. Een manier om dit tegen te gaan is koffie drinken met een moka oftewel perculator.
We proberen te bedenken welk eenmalig gebruik er bespaard wordt, en komen niet verder dan de papieren koffiebekers to-go en de kleine eenmalig-gebruik cups van een espresso-apparaat. En dat laatste valt ook weer te betwisten: de cups schijnen al met al minder bijkomende schade te hebben dan de meest gebruikelijke manieren van koffie drinken. Onze moka gebruikt in ieder geval relatief veel koffie en draait ook nog eens warm op gas. Daarnaast is de verpakking in blik of aluminiumfolie dezelfde als die van filterkoffie.
De wereld redden met een moka zit dus niet in het uitsluiten van de bijkomende schade, maar blijkbaar in spaarzaamheid. Volgens het promo filmpje bezuinig je op:
- afval; je kunt de koffie in de wasbak of op de composthoop gooien.
- schoonmaakmiddelen; je kunt de moka omspoelen met water.
- vervanging; de moka gaat maar liefst 10 jaar mee – je hebt er maar een paar per leven nodig.
En er is een bonus, voor wie dit belangrijk vindt:
- het houdt familietradities levend.
Het tegengaan van afval door spaarzaamheid is een mooie gedachte. Het is preventief denken, om te voorkomen dat het afloopt zoals bij de zaak die de moka-maker ondersteunt: plastic vissen in de oceanen. Dat gaat om het schoonmaken van zeewater, van afval ontdoen. Bij het koffie zetten is er in principe geen afval, behalve de moca zelf – het idee van duurzaamheid is hier iets dat 10 jaar mee gaat in plaats van vijf slokken koffie.
Het spaarzame van koffiedrinken lijkt een beetje op de lean praktijk. Lean werken is zoveel mogelijk afval voorkomen. Dat is een specifiek soort afval: het voorkomen van verloren tijd en producten. Afval is gedefinieerd zonder er te zijn, het is alvast opruimen zonder spullen. Toyota heeft het zo ongeveer uitgevonden: alles weg schrapen wat geen waarde heeft voor een klant, alles waarvoor niet betaald wordt. Misschien is het wat dichter bij huis te vergelijken met hoe sommige sushi-restaurants het eten aanbieden: bestellen en eten wat je op kunt, niets mag blijven liggen.
Met al bestaand afval is het wat lastiger. Het heeft geen waarde, maar had het wel toen het gekocht werd – plastic zakjes om afhaal eten in mee te nemen, jerrycans tijdens gebruik. Misschien te vergelijken met een afgedankte auto die de waarde verloren heeft; of zelfs met een auto in het gebruik – het afval is dan de CO2 dat geen waarde heeft, en in het alternatieve model – bijvoorbeeld de vliegtax of emissie-handel – alleen maar een geldelijke waarde heeft. Afval is dan eigenlijk geen afval, maar bijkomende schade die meer of minder kan kosten.
Misschien is het een idee om het woord ‘afval’ alleen te reserveren voor lean situaties, wanneer het voorkomen kan worden. Met als bijkomend voordeel dat men dan meteen nadenkt over wat afval eigenlijk is zodra het er is: bijkomende schade.
Still single-use (promo-film: Bialetti).
